Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Türkiye İçin Öneriler
Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2013, 1(1), 31-44
Özet
Üstün yetenekli çocuklar, özellikleri ve gereksinimleri yönünden yaşıtlarından belirgin olarak farklılık gösterirler. Bu özellikteki çocuklar kendi potansiyellerini geliştiren farklı eğitsel programlarla desteklenmeye ihtiyaç duyarlar. Ülkemizin mevcut yasa ve yönetmeliklerinde, üstün yetenekli çocuklara yönelik belirleyici olmayan ve işlevsellikten uzak, sınırlı sayıda madde bulunmaktadır. Bu noktada, üstün yetenekli çocuklara ve ailelerine devlet tarafından hangi hakların sunulması gerektiğinin bilinmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, üstün yetenekli çocukların hakları temel kavramlar ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde incelenmiştir. Cumhuriyet döneminden günümüze üstün yetenekli bireyler, özel eğitim alanının en çok göz ardı edilen grubu olmuştur. Milli eğitim sistemimizde uygulanan müfredat programları, normal öğrencilerin öğrenme kapasiteleri dikkate alınarak hazırlandığı için üstün yeteneklilerin eğitsel ihtiyaçlarına yeterince cevap verememektedir. Bu bağlamda üstün yeteneklilere yönelik programlar ve kurumlar tasarlamak yanında mevcut ortamların bu öğrencilere uygun olabilecek bir çeşitliliğe kavuşturulması için stratejik önerilere ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, üstün yeteneklilerin eğitiminde Türkiye için, bir taraftan gelişmiş ülkelerdeki örneklerle ve bilimsel bulgularla uyumlu olan diğer taraftan da ülkemizin sahip olduğu koşulları dikkate alan öneriler, örgün ve yaygın eğitim kapsamında, farklı iki uygulama alanı olarak sunulmaktadır. Örgün eğitim kapsamında sunulan önerilerin temelinde, “olağanüstü üstün yetenekli” ve “dahi seviyesinde üstün yetenekli” öğrenciler için Bilim Akademileri adı altında tam zamanlı ayrı bir okul düşüncesi vardır. Yaygın eğitim kapsamında ise diğer üstün yetenekli öğrenciler için Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM) projesinin geliştirilerek devam ettirilmesi önerilmektedir. Yaygın eğitimde BİLSEM’ler dışında önerilen diğer uygulamalar; üniversiteler ve yaz okulları, okul saatleri dışındaki programlar, bilim merkezleri, aile destek eğitimleri, informal yetişkin grupları ve uzaktan eğitimdir.